Kỳ 3: Nước mắt tê giác, tội ác con người

Kỳ 3: Nước mắt tê giác, tội ác con người

Ký sự “săn” tê giác ở châu Phi

Kỳ 3: Nước mắt tê giác, tội ác con người

SGTT.VN - Khi con tê giác đen cứng đầu thoát khỏi khu bảo tồn tư nhân bị bắt trở lại và được chuyển lên xe đặc chủng về nuôi nhốt ở chuồng boma cũng là lúc chúng tôi nhận được tin trực thăng tuần tiễu mới phát hiện bốn cá thể tê giác bị săn trộm ở khu bảo tồn Weenen, cách đó hàng trăm cây số… Chúng tôi lại gấp rút lên đường.

Xác hai con tê giác trắng bị cắt sừng đang phân huỷ.

Qua dữ liệu được truyền trực tiếp từ camera trên máy bay tới thiết bị di động của nhân viên bảo tồn, chúng tôi biết hai trong số bốn con tê giác đã chết vì bị cắt sừng cách đây vài ngày, hai cá thể còn lại sống sót nhờ được phát hiện kịp thời và bọn săn thú mới cắt được một sừng to phía trước. Những hình ảnh từ camera cho thấy máu đang chảy ròng ròng trên mặt những con vật tội nghiệp.

Chiếc xe của chúng tôi lao về phía Weenen với tốc độ chóng mặt. Chúng tôi đến nơi khi các bác sĩ thú y đang cứu chữa cho hai con tê giác. Vì không được tiếp cận hai cá thể này trong lúc các bác sỹ thú y đang làm việc nên chúng tôi lên đường đến nơi phát hiện xác hai con tê giác.

Nhức nhối vấn nạn săn trộm

Quy định của chương trình bảo tồn tê giác không cho phép sử dụng camera hay các thiết bị có gắn camera… khi tiếp cận hiện trường các nhân viên đang khám nghiệm tử thi tê giác. Tuy nhiên, chúng tôi có được ngoại lệ cho quay phim, chụp hình khi được phép, nhưng không được chụp bất cứ nhân viên nào đang khám nghiệm tử thi tê giác vì lý do an ninh. Nếu hình ảnh họ đang làm nhiệm vụ xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng, tính mạng của chính họ và người thân có thể bị đe doạ bởi các tổ chức tội phạm buôn bán động vật hoang dã.

Vượt qua khoảng 4km đường rừng, chúng tôi tận mắt chứng kiến xác hai con tê giác trắng bị cắt sừng đang bắt đầu phân huỷ. Rất có thể, những chiếc sừng của chúng đang trên đường đến Việt Nam hoặc Trung Quốc, nơi có nhu cầu mua bán và tiêu thụ sừng tê giác rất cao. Hành động dùng súng bắn giết tê giác không dã man bằng việc bắn thuốc mê, sau đó cắt sừng và để mặc con vật chảy máu đến chết.

Một cảnh sát chuyên điều tra các tội phạm săn bắn động vật hoang dã chia sẻ với chúng tôi: “Từ đầu năm đến nay, chỉ riêng tỉnh KwaZulu-Natal đã có 135 con tê giác bị giết hại. Đây là con tê giác thứ sáu bị giết trong tuần này và hầu hết những con tê giác đều bị giết tại các khu bảo tồn do nhà nước quản lý. Bọn tội phạm săn tê giác chủ yếu là người bản địa được thuê đi săn vì thông thuộc địa hình. Bọn chúng được huấn luyện rất bài bản về cách sử dụng súng săn hạng nặng. Tất cả các vết bắn thường trúng ngay vào sọ con vật, một số con bị bắn trúng tim. Một số kẻ săn trộm được thuê từ các quốc gia lân cận như Mozambique, Zimbabwe. Bọn chúng rất hung hãn và sẵn sàng bắn trả nhân viên kiểm lâm nếu xảy ra xô xát. Hiện nay bọn săn trộm tê giác châu Phi đã hình thành các tập đoàn tội phạm lớn. Chính phủ Nam Phi xem đây là vấn nạn quốc gia và cho phép quân đội tham gia bảo vệ tê giác. Nhân viên kiểm lâm được phép bắn chết tội phạm săn tê giác tại hiện trường nếu chúng có hành vi chống trả và đe doạ tính mạng nhân viên thực thi công vụ. Chúng tôi đã làm hết sức để bảo vệ loài tê giác trên đất nước chúng tôi, nhưng những nỗ lực ấy sẽ là vô ích nếu tình trạng buôn bán và sử dụng sừng tê giác như là dược liệu ở nhiều quốc gia châu Á vẫn tiếp tục”.

Những con số đau lòng và câu hỏi gây bối rối

Chúng tôi lại tiếp tục lên đường đến thăm lực lượng chống săn trộm tê giác trên không. Tiếp đón chúng tôi là kiểm lâm viên Lawrence Munro – chỉ huy lực lượng. Munro bắt đầu câu chuyện với những thông tin không mấy sáng sủa về tình trạng buôn lậu sừng tê giác ở đây: “Hiện nay, bọn săn trộm đã chuyển hướng đưa sừng tê giác qua các nước lân cận rồi sau đó mới vận chuyển tới châu Á để tiêu thụ. Trung bình mỗi ngày ở Nam Phi có ba con tê giác bị giết hại. Riêng năm 2013, tính đến ngày 12.10, đã có hơn 700 con tê giác bị giết. Số lượng tê giác bị giết ngày càng tăng mặc dù chúng tôi đã thực hiện đủ mọi biện pháp nghiệp vụ với trang thiết bị tối tân nhất”.

Trong suốt chuyến đi của mình tới Nam Phi, câu hỏi mà tôi thường được phóng viên truyền hình quốc tế phỏng vấn là: “Việt Nam có quan tâm đến việc bảo tồn tê giác Nam Phi không? Làm thế nào để giảm thiểu tình trạng buôn bán sừng tê giác trong khi Nam Phi đã và đang nỗ lực hết mình để bảo tồn loài vật này?” Đó là câu hỏi khiến tôi luôn cảm thấy bối rối.

Câu chuyện với chánh án Priwce Manyathi khiến lòng tôi trĩu nặng. Hoá ra trong số kẻ thù đáng sợ nhất của loài linh vật xứ sở này, có những người đồng hương của chính tôi....

Chánh án Priwce Manyathi.

Ngày cuối cùng trước khi hành trình dài gắn bó với tê giác Nam Phi kết thúc, chúng tôi ghé thăm toà án quận Kemoton. Tiếp chúng tôi là luật sư, chánh án Priwce Manyathi - người chuyên xử các vụ săn bắt, buôn bán động vật hoang dã thuộc thành phố Johannesburg, nơi có cảng hàng không lớn nhất Nam Phi. Đây chính là địa điểm từng phát hiện và bắt giữ nhiều vụ buôn lậu sừng tê giác nhất trong những năm qua. Chánh án Manyathi cho biết: “Từ năm 2008 đến nay đã có hơn 30 vụ buôn lậu sừng tê giác bị bắt tại Johannesburg.

Trong ba năm từ 2010 đến 2012, có tới 132 người từ nhiều quốc gia tham gia và buôn bán sừng tê giác bị bắt tại Nam Phi, trong đó người Việt Nam chiếm đa số. Bình quân cứ 10 vụ bị phát hiện thì chín vụ do người Việt tiến hành và những vụ còn lại đều có liên quan đến người Việt Nam. Hầu hết các phạm nhân đều khai trước toà là với một cặp sừng tê giác, người đi săn được hưởng 8.000USD, người buôn bán vận chuyển ra khỏi Nam Phi là 15.000USD, còn người mua cuối cùng thì không có con số cụ thể”. Ông cho biết thêm: “Cách đây 4 tháng chúng tôi bắt giữ hai sinh viên Việt Nam vận chuyển sừng tê giác, mỗi người vận chuyển 10 chiếc. Trước toà, họ khai là được thuê vận chuyển một gói hàng đóng kín mà không biết bên trong là sừng tê giác. Toà án xử phạt mỗi người 1 triệu ran (khoảng 90.000USD) và ngay lập tức họ có đủ tiền nộp phạt! Điều đó cho thấy, có một tổ chức rất mạnh đứng đằng sau họ, sẵn sàng trả tiền cho người vận chuyển nếu bị bắt”.

Câu chuyện với chánh án Priwce Manyathi khiến lòng tôi trĩu nặng. Hoá ra trong số kẻ thù đáng sợ nhất của loài linh vật xứ sở này, có những người đồng hương của chính tôi...

bài và ảnh: Phùng Mỹ Trung

Theo số liệu mới nhất của tổ chức Traffic, Nam Phi đang bảo tồn 18.800 con tê giác trắng Ceratotherium simum, chiếm 95% lượng cá thể tê giác trên toàn châu Phi. Đây là loài đang nằm trong Sách đỏ (IUCN), thuộc nhóm gần nguy cấp. Tuy nhiên, thảm hoạ săn trộm tê giác ở Nam Phi đang dần xoá sổ quần thể tê giác đen Diceros bicornis tại đây.