Trẻ hóc dị vật: tai nạn phổ biến ngày tết

Trẻ hóc dị vật: tai nạn phổ biến ngày tết

Sống khoa học

Trẻ hóc dị vật: tai nạn phổ biến ngày tết

SGTT.VN - Ngày tết, trong mỗi gia đình ngoài bánh mứt thường có các loại hạt như hạt dưa, hạt hướng dương… là thủ phạm gây ra những tai nạn dị vật đáng tiếc cho trẻ. Nguyên nhân tai nạn thường do vô ý như dụ cho trẻ ăn lúc đang khóc, trẻ vừa ăn vừa cười giỡn. Hóc sặc là loại cấp cứu phải được xử trí nhanh, thân nhân không nhận biết sớm để trẻ bị ngưng thở lâu thì tử vong là khó tránh.

Người lớn luôn phải lưu ý khi trẻ ở gần thức ăn dạng hạt. Ảnh: Andy

Bé trai N.T.Đ., 19 tháng tuổi, nhà ở TP.HCM nhập viện bệnh viện Nhi Đồng 1 trong tình trạng đã ngưng thở đang được bóp bóng giúp thở. Bé bị ho sặc sụa trong lúc đang chơi, tím tái, ngưng thở, được đưa tới cơ sở y tế tư sơ cứu rồi chuyển đến Nhi Đồng 1. Chụp X-quang, các bác sĩ thấy một bên phổi bị xẹp. Phải nội soi cấp cứu mới lấy ra được dị vật nằm bít phế quản gốc bên trái gây xẹp phổi là một hạt hướng dương.

Cách nhận biết trẻ bị dị vật đường thở

Cần lưu ý khi trẻ đang ăn uống hay ngậm chơi những đồ vật nhỏ thì đột ngột ho sặc sụa, khó thở, trợn mắt, mặt tím tái. Tình trạng hít sặc có thể chỉ thoáng qua như trẻ ho vài tiếng, tím nhẹ rồi tự hết, nhưng có những trường hợp trẻ tím tái nặng, ngưng thở và tử vong. Nếu dị vật bít một phần đường thở, trẻ sẽ thở rít kèm theo ho rũ rượi, cơn ho dồn dập, mặt đỏ gay. Cơn ho này kéo dài sau đó dịu đi, chỉ còn những tiếng ho rải rác, sau đó trẻ trở lại bình thường, thỉnh thoảng xuất hiện những đợt ho sặc tương tự, rất dễ tử vong trong giai đoạn này. Nếu không phát hiện được tình huống điển hình như trên, nhiều ngày sau trẻ thường nhập viện vì tình trạng viêm phổi tái phát kéo dài, hoặc ápxe phổi do có dị vật đường thở bị bỏ quên.

Xử trí thế nào?

Khi phát hiện hay nghi ngờ trẻ bị dị vật đường thở phải nhanh chóng xử trí không để trẻ ngạt thở. Nếu trẻ nói được, khóc được, đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và gắp dị vật ra. Trong lúc đi, để trẻ ở tư thế ngồi hoặc mẹ bồng. Không can thiệp vì di chuyển, dị vật có thể làm trẻ ngưng thở đột ngột. Nếu trẻ ngưng thở hoặc khó thở nặng, thực hiện ngay thao tác vỗ lưng, ấn ngực để trẻ không bị ngạt thở. Trẻ lớn làm thủ thuật Heimlich để tống dị vật ra ngoài, sau đó đưa trẻ đến bệnh viện gần nhất:

Trẻ nhỏ dưới một tuổi: đặt nằm đầu thấp, úp mặt trên cánh tay. Dùng bàn tay kia vỗ năm cái mạnh và nhanh vào lưng giữa hai vai bé. Nếu vỗ lưng không kết quả, lật ngửa trẻ lên, đặt hai ngón tay trên nửa dưới của xương ức ấn ngực năm lần. Có thể thực hiện 6 – 10 lần thủ thuật này.

Trẻ lớn còn tỉnh: người làm cấp cứu đứng phía sau hoặc quỳ tựa gối vào lưng trẻ, vòng hai tay ngang thắt lưng, đặt một nắm tay giữa bụng ngay dưới mấu kiếm xương ức, bàn tay còn lại đặt chồng lên. Kéo mạnh đột ngột, hướng vào trong và lên trên để tạo một sức ép lên bụng, làm động tác này năm lần.

Trẻ lớn hôn mê: đặt trẻ nằm ngửa, người cấp cứu quỳ gối, đặt hai bàn tay chồng lên nhau vùng dưới xương ức trẻ, đột ngột ấn mạnh, nhanh năm lần hướng vào trong và lên trên.

Nếu nghi ngờ trẻ nuốt phải vật lạ, không móc họng gây ói mà nên đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được điều trị thích hợp, kịp thời.

ThS.BS Lý Kiều Diễm, khoa nội tổng quát 2, bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM

Chấn thương thường gặp dịp tết Ngày tết ai cũng phấn khích, người lớn uống nhiều bia rượu hơn, trẻ thì hay tụ tập chạy xe và đôi khi lạng lách chút đỉnh. Đa phần tai nạn xảy ra đối với trẻ là do tai nạn giao thông. Do đó cần căn dặn trẻ cẩn thận khi đi trên đường, chấp hành tốt luật giao thông. Ngày tết mật độ xe cộ lưu thông cao nên dễ xảy ra các vết thương bàn chân do va chạm với cần số, cần đạp thắng, tấm bảo vệ pô xe... cũng như vết thương do dao cắt, bong gân cổ chân, bong gân khớp gối... Khi gặp các chấn thương phần mềm (từ dùng chung cho các cơ quan không phải là xương, như da, mô dưới da...), cách xử lý ban đầu là băng thun chườm lạnh, nghỉ ngơi và đi khám bác sĩ để có phương pháp điều trị tích cực. Nếu là chấn thương phần cứng (thường chỉ các loại gãy xương), phải cố định vị trí gãy và đưa đến các bệnh viện, các khoa chấn thương chỉnh hình để bác sĩ xử trí. Khi đi du lịch, vấn đề cần lưu ý ngoài đau bụng tiêu chảy là chấn thương bong gân các khớp, đặc biệt là khớp cổ chân. Tốt nhất, tránh mang các loại giày dép, guốc cao gót khi đi trên mặt đất không bằng phẳng. Khi đã bị bong gân, nên dùng băng thun băng ép vùng khớp, hạn chế đi lại, dùng nước đá lạnh bỏ vào bịch nylon chườm lên vùng bị chấn thương. Không nên tiếp tục đi nhiều bên chân bị chấn thương và khi ngồi nghỉ ngơi, nên kê chân cao ngang bằng với khung chậu tức ngang hông của mình để tránh bị phù nề. Không nên bóp dầu, muối nóng, mật gấu... ThS.BS Tăng Hà Nam Anh, (trưởng khoa chấn thương chỉnh hình, bệnh viện Nguyễn Tri Phương)