Báo cáo động thái doanh nghiệp Việt Nam 2013
Doanh nghiệp đã tưởng dễ vay vốn hơn
SGTT.VN - Thực tế trong năm 2013 cho thấy tiếp cận vốn vay khó khăn hơn so với đầu năm 2012, trong khi trước đó các doanh nghiệp dự đoán việc này dễ dàng hơn, đại diện của viện Phát triển doanh nghiệp thuộc phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết trong buổi công bố báo cáo Động thái doanh nghiệp Việt Nam 2013 và dự cảm 2014, sáng 26.12 tại Hà Nội.
Chưa ra khỏi vùng đáy
Trong kết quả khảo sát, chỉ số động thái thực chỉ ra rằng, tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn chưa thực sự ra khỏi vùng đáy. Mặc dù chỉ số động thái tổng hợp của tổng thể tình hình sản xuất, kinh doanh thực cho thấy năm 2013 đạt -8 điểm (âm), cao hơn so với -21 điểm cuối 2012.
Hơn 65% doanh nghiệp thuộc diện điều tra có nhu cầu vay vốn ngân hàng. Ảnh: minh họa |
Đáng chú ý, một số yếu tố được doanh nghiệp dự cảm sẽ tốt lên trong năm 2013 nhưng thực tế cho thấy chưa được cải thiện, ví dụ như tiếp cận vốn vay. Doanh nghiệp dự cảm mức lãi suất sẽ thấp hơn do hàng loạt đợt hạ lãi suất huy động của ngân hàng Nhà nước. Thực tế năm 2013, lãi suất mặc dù đã giảm từ 2 – 3% so với cuối 2012 nhưng vẫn ở mức cao so với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp cũng vấp phải rào cản về thủ tục vay vốn và các điều kiện vay vốn. Thời gian qua, tỷ lệ nợ xấu của doanh nghiệp lên rất cao. Để hạn chế, ngân hàng cũng xem xét khắt khe và kỹ lưỡng hơn rất nhiều đối với những khoản tín dụng cấp mới. Quá trình này diễn ra lâu hơn so với thời gian trước đây.
Trong năm 2013, hơn 65% doanh nghiệp thuộc diện điều tra có nhu cầu vay vốn ngân hàng, so với tỷ lệ năm 2012 là hơn 57%. Trong số gần 35% doanh nghiệp không vay vốn, có hơn 40% cho biết vì lãi suất rất cao, kinh doanh không đủ hiệu quả để trả lãi. Năm 2013, gần 33% doanh nghiệp vay ở mức lãi suất 12% trở lên, so với gần 75% năm 2012. Có hơn 63% số doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn nếu phải chịu mức lãi suất vay này trong dài hạn.
Mức giảm lợi nhuận thực tế năm 2013 diễn ra ở nhiều doanh nghiệp nhiều hơn so với dự cảm của doanh nghiệp vào cuối 2012. Dự cảm lợi nhuận sẽ tiếp tục giảm vào 2014. |
Năm 2013 tốc độ tăng trưởng tín dụng không được cải thiện nhiều. Nguyên nhân chính được đưa ra là các doanh nghiệp không đáp ứng đủ các điều kiện vay vốn theo quy định. Một trong các điều kiện đó là phải có tài sản thế chấp. Việc sử dụng bất động sản làm tài sản thế chấp là chủ yếu trong điều kiện thị trường bất động sản đóng băng đã đẩy cả doanh nghiệp và ngân hàng vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan.
Lợi nhuận tiếp tục giảm trong 2014
Theo các chuyên gia thực hiện khảo sát, mức giảm lợi nhuận thực tế năm 2013 diễn ra ở nhiều doanh nghiệp nhiều hơn so với dự cảm của doanh nghiệp vào cuối 2012. Dự cảm lợi nhuận sẽ tiếp tục giảm vào 2014.
Đặc biệt, mức lợi nhuận bình quân trên một đơn vị sản phẩm vẫn có xu hướng giảm mạnh nhất trong các chỉ tiêu đánh giá kết quả tình hình sản xuất kinh doanh. Mức giảm lợi nhuận thực tế năm 2013 diễn ra ở nhiều doanh nghiệp hơn, so với dự cảm của doanh nghiệp vào cuối 2012. Xu thế giảm mạnh lợi nhuận là nguyên nhân chính gây nên sự ảm đạm của chỉ số động thái tổng hợp của tình hình năm 2013.
Đồng thời, giá bán bình quân năm 2013 giảm so với 2012, mức giảm giá bán này diễn ra ở nhiều doanh nghiệp hơn so với dự cảm vào cuối năm 2012. Xu hướng này có thể do doanh nghiệp sử dụng các biện pháp giảm giá bán, tăng chiết khấu để giải quyết hàng tồn kho đang tồn đọng, kích thích nhu cầu.
Lượng đơn đặt hàng năm 2013 giảm so với 2012, mặc dù các doanh nghiệp dự cảm chỉ số này tăng. Nhu cầu thị trường trong nước giảm đi trong 2013 so với 2012, thậm chí mức độ giảm thực tế lớn hơn nhiều so với mức các doanh nghiệp dự đoán hồi cuối 2012. Mặc dù vậy các doanh nghiệp vẫn lạc quan trong 2014 là nhu cầu sẽ tăng.
Trong khi đó, nhu cầu thị trường quốc tế có cải thiện trong 2013, tuy mức cải thiện không đáng kể. Năm 2014, các doanh nghiệp dự cảm mức tăng cao hơn rất nhiều so với mức tăng tại thị trường nội địa. Có vẻ như các doanh nghiệp đang rất tin tưởng vào sự phục hồi kinh tế của các nước trên thế giới.
Giá thành sản xuất tăng cao vào 2013 so với 2012, lớn hơn mức dự báo của doanh nghiệp.
Số lượng công nhân viên trong 2013 giảm so với 2012, nguyên nhân là trong bối cảnh kinh tế khó khăn, tình trạng đình đốn sản xuất dẫn đến nhu cầu tuyển dụng lao động ở một số ngành giảm. Các doanh nghiệp dự cảm số lượng công nhân viên sẽ tăng lên trong 2014. Điều này cho thấy có thể một số doanh nghiệp sẽ trở lại sản xuất kinh doanh sau thời gian tạm ngừng hoặc mở rộng quy mô sản xuất, đòi hỏi doanh nghiệp tuyển dụng nhiều hơn.
Tổng thể điều kiện sản xuất kinh doanh 2013 là 7 điểm, dự cảm 2014 là 30 điểm. Hầu hết các doanh nghiệp có kế hoạch giữ nguyên quy mô kinh doanh trong 2014, chiếm gần 60% số khảo sát. Nhóm nguyên nhân triển vọng kinh tế thuận lợi và sẵn có lao động có tay nghề với chi phí cạnh tranh cao được nhiều doanh nghiệp chọn nhất, chiếm gần 43% và hơn 40%. Doanh nghiệp đang kỳ vọng rất nhiều vào những chuyển biến tại thị trường lao động vì đây là thời điểm dễ dàng nhất để doanh nghiệp có thể tuyển dụng được nhân lực đáp ứng ngay yêu cầu công việc mà không cần đào tạo.
Các giải pháp về giải quyết hàng tồn kho, hỗ trợ thị trường và đầu tư, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản và chính sách quản lý thị trường vàng miếng chưa được các doanh nghiệp đánh giá cao. |
Về tình hình sản xuất kinh doanh, ngoài yếu tố lợi nhuận, các yếu tố còn lại đều được dự cảm sẽ tốt lên vào 2014. Đây có vẻ là một dấu hiệu tốt, tuy nhiên trong lịch sử thực hiện báo cáo khảo sát này (bảy lần), thì dường như các doanh nghiệp luôn có dự cảm lạc quan hơn so với tình hình thực tế sẽ diễn ra. Điểm khác biệt chủ yếu là lạc quan ít hay nhiều thôi.
Chính sách không giúp nhiều
Các doanh nghiệp đánh giá, chất lượng của các chính sách và quy định pháp lý chưa được cải thiện nhiều, mức độ cải thiện trong 2013 thấp hơn rất nhiều so với 2012 (2 so với 12 điểm).
Các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh cũng chưa thể nói là đã đủ để giúp các doanh nghiệp vực dậy sau những khó khăn vừa qua.
Các giải pháp về giải quyết hàng tồn kho, hỗ trợ thị trường và đầu tư, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản và chính sách quản lý thị trường vàng miếng chưa được các doanh nghiệp đánh giá cao. Dường như các giải pháp chưa giải thoát cho doanh nghiệp khỏi nỗi ám ảnh về hàng tồn kho, vì thế tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá chính sách này có hiệu quả “thấp và rất thấp” là 42%. Nguyên nhân của kết quả này có thể là các giải pháp còn chung chung, chưa cụ thể dẫn đến việc chưa có những tác động tích cực rõ rệt mà doanh nghiệp có thể cảm nhận được.
Phần lớn các doanh nghiệp khuyến nghị Chính phủ nên đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ để doanh nghiệp nâng cao tỷ trọng giá trị gia tăng của sản phẩm với tỷ lệ hơn 44%. Đồng thời, nhóm chuyên gia cũng kiến nghị Nhà nước triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm giải phóng hàng tồn kho, nợ xấu, đặc biệt là hàng tồn kho và nợ xấu trong bất động sản. Thực tế cho thấy có rất nhiều ngành ăn theo bất động sản. Khi bất động sản chưa được khơi thông và hoạt động kém hiệu quả thì nền kinh tế sẽ còn tiếp tục tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đẩy mạnh các biện pháp xử lý nợ xấu, theo hướng rà soát, phân loại nợ, cơ cấu lại các kỳ hạn trả nợ, tạo điều kiện tiếp tục cho vay vốn đối với các doanh nghiệp có dự án đầu tư có tác động kinh tế – xã hội lớn, có phương án kinh doanh hiệu quả. Mở rộng nguồn vốn ưu đãi từ ngân hàng Phát triển Việt Nam, quỹ Phát triển doanh nghiệp và các ngân hàng thương mại Nhà nước nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư, hiện đại hoá, nâng cao năng lực cạnh tranh. Hỗ trợ khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận vốn vay với lãi suất hợp lý. Để triển khai việc này cần có các biện pháp tổng thể, không chỉ liên quan đến mức lãi suất mà cả thủ tục vay vốn, bảo lãnh tín dụng, tạo nguồn vốn và đảm bảo nguồn vốn đến đúng đối tượng được vay.
Trong tháng 11 – 12.2013, VCCI đã tiến hành khảo sát nhanh động thái doanh nghiệp Việt Nam trên toàn quốc để đánh giá cảm nhận của doanh nghiệp về tình hình sản xuất kinh doanh trong năm và dự cảm năm 2014.
Việt Anh
